شناسه:

باغ فردوس

شهر: تهران (شمیرانات)

پایان شمالی: میدان تجریش و ابتدای خیابان ولیعصر

پایان جنوبی: بزرگراه مدرس و خیابان فرشته

پایان غربی: خیابان ولیعصر و پل پارک وی

پایان شرقی: خیابان دربندی و انتهای آفریقا

منطقه شهرداری: ۱

مساحت: ۲۰۰۰۰ متر مربع

طول: ۲۸۰ متر

شیب: از شمال غربی به جنوب شرقی

محله باغ فردوس جز شمیرانات محسوب میشود و در محدوده خیابان ولیعصر، نزدیک به میدان تجریش واقع شده‌است. موزه سینمای ایران اکنون در باغ فردوس قرار دارد. محله باغ فردوس در تهران قدیم بزرگتر و وسیع‌تر بوده‌ است.

تاریخچه:

در دوران قاجار، به دستور محمد شاه قاجار، قصری در نزدیکی تجریش به نام محمدیه (در محله محمودیه کنونی) ساخته شد؛ اما به دلیل بیماری و مرگ محمد شاه قصر نیمه‌ کاره باقی ماند و وی در همان سازه نیمه‌ تمام دار فانی را وداع گفت. درباریان نزدیک به شاه همزمان با ساخت قصر محمدیه، شروع به ساخت باغ یا عمارت ییلاقی کردند. از جمله این درباریان حسینعلی‌خان معیرالممالک بود که باغی احداث کرد که به باغ فردوس شهرت یافت.

عمارت باغ فردوس:

عمارت باغ فردوس را در دو طبقه، به سبک و سیاق قاجاریه که به گوش فیل معروف است؛ ساخته اند. بخش های جنوبی و سرازیری باغ با سنگ ‌چین‌ هایی به شکل هفت قطعه مسطح و مطبق ساخته شده است و بر روی هریک از این قطعات، استخری با فواره‌های مختلف وجود دارد. استخرها را به شکلی ساخته اند که از دور، بزرگ‌تر به نظر می‌آید. پسر حسین ‌علی ‌خان، دوستعلی‌ خان نظام ‌الدوله، با همکاری معماران یزدی و اصفهانی، ساختمانی در قسمت جنوبی باغ به نام رشک بهشت ساخت. پله های این ساختمان و قسمت های دیگر آن از مرمر اعلای یزد و دیوارهای اتاق با کاغذهایی به شکل طلایی برجسته مزین شده بود. پس از دوستعلی خان پسرش دوستمحمد خان توجه چندانی به باغ و سازه آن نکرد و به مرور زمان ساختمان رو به خرابی رفت تا مرحله ای که سنگ‌های مرمر آن را کندند و به عمارت امیریه (مدرسه‌نظام) بردند. تا سال ۱۳۱۸ مالکیت باغ چندین بار به دست افراد متعدد افتاد؛ تا اینکه محمدولی‌خان سپهسالار تنکابنی در دوره سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، باغ را از ورثه امین‌الملک خرید. وی فواره ها و استخرهای مطبق و قنات باغ فردوس را دوباره مرمت کرد و همچنین سر دری مجلل در مظهر قنات که میدان گاه فعلی باغ فردوس است؛ ایجاد کرد؛ اما به علت بدهی که به تجارت‌خانه طومانیانس داشت؛ مجبور شد باغ را به او بدهد. همچنین طومانیانس نیز به دلیل بدهی، باغ را به دولت رضاخان واگذار کرد. سرانجام باغ فردوس توسط وزارت معارف (آموزش و پرورش) خریداری شد و پس از احیا و مرمت ساختمان، دبیرستان شاپور تجریش در آنجا تأسیس شد. ساختمان باغ فردوس در سال ۱۳۵۰ در اختیار مرکز فرهنگی و هنری و نمایشگاهی قرار گرفت و بعد از انقلاب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تبدیل شد. همچنین در سال ۱۳۵۲ بخشی از ساختمان به دانشگاه تهران برای دایر کردن مؤسسه لغت نامه دهخدا و مؤسسه باستان‌شناسی، واگذار شد که اکنون هم پابرجاست.

وضعیت سکونت:

محله باغ فردوس از شب‌های بسیار زیبایی برخوردار است که همین زیبایی سبب شده تا حس و حال خوبی به افرادی که در اینجا سکونت میکنند یا حتی گذرشان به اینجا میافتد؛ بدهد. این محله جز مناطق شلوغ و پر رفت و آمد است و به همین علت تعداد وسایل نقلیه عمومی در اینجا به وفور دیده میشود؛ از تاکسی ها و اتوبوس‌های بی آر تی گرفته تا مترو که باعث دسترسی راحت تر از باغ فردوس به همه محلات تهران می‌شوند.